Overval op gevangenis Doelstraat (8-1-45)

Op 3 januari 1945 werd koerierster Leni Dicke gearresteerd en overgebracht naar het kantoor van de Sicherheitsdienst op de Singel. Als snel was de ondergrondse op de hoogte en er werd groot alarm geslagen. Zij wist teveel en als zij door zou slaan, dan waren de gevolgen niet te overzien.

"Michiel "Beekman kreeg de opdracht een plan te ontwerpen om Leni te bevrijden.

Hij was de commandant van 1cie BS-SG (ondergrondse) en dit was de compagnie die voor dit soort opdrachten verantwoordelijk was.

Het was niet makkelijk om dit op korte termijn te organiseren, want er moesten veel inlichtingen worden ingewonnen over de locatie waar zij gevangen zat, hoe de bewaking geregeld was, hoe de vluchtroute eruit zag en er moesten onderduikadressen worden verzorgd. Om zoveel mogelijk voorbereid te zijn, had men meerdere scenario's bedacht.

Men koos er na lang beraad voor om de kraak te plegen in de nacht van vrijdag 5 op zaterdag 6 januari 1945. Er werden 25 jongens van het strijdend gedeelte opgeroepen om deel te nemen aan de overval. Na splitsing van de ploeg ging het ene gedeelte naar hun hok aan het Molenstraatje, de andere groep trok samen in een school in de buurt van de gevangenis. Beide groepen waren druk bezig met de voorbereidingen, wapens werden nagelopen en geladen, de stens gedemonteerd, enz.

Uiteindelijk ging men over tot actie. Voor beide groepen was het levensgevaarlijk. Het was donker vanwege de verduistering en ze zouden zomaar een politiepatrouille tegen het lijf kunnen lopen of een groep Duitsers. Dat laatste gebeurde ook bijna toen 3 Duitsers passeerden en bij de gevangenis aanbelden. Het voelde niet goed en men besloot terug te trekken en de volgende dag terug te komen.

Zaterdagnacht trok de KP er weer op uit om teleurgesteld te moeten vernemen dat het onrustig was in de omgeving van de gevangenis, er was ingebroken en er was door de politie geschoten, het krioelde van de agenten en moffen. Men stelde het nu voor de laatste maal uit. Zondagnacht tussen 4:00 en 4:30 moest nu doorgang vinden, anders waren zij wellicht te laat.

In plaats van 23 man, waren nu 13 man ingedeeld voor de actie. In plaats van het hok startte een van de 2 groepen in de pastorie van de oud katholiek kerk. De indeling van de ploeg was als volgt:

6 man bewaking voor buiten de gevangenis met de opdracht alles uit te schakelen dat in de weg staat:

- 2 man hoek Steegoversloot-Doelstraat

- 2 man Doelstraat-Weeshuisplein

- 2 man Muntpoortje-Voorstraat

De overvalploeg:

- 1 "Marechaussee"

- 2 "Duitse" militairen

- 2 burgers

- Teamleider (Michiel Beekman)

De overvalploeg belde aan bij de gevangenis en men wist met een smoes binnen te komen. De Marechaussee en de Duitsers kwamen "gevangenen brengen". Men trapte er in. Door overrompeling wisten de jongens de aanwezige bewakers onder schot te houden.

Er zijn nog enkele benauwde momenten geweest. Een van de Duitsers wilde vluchten en werd uitgeschakeld. Een andere Duitser was onvindbaar, terwijl er volgens hun inlichtingen 6 moesten zijn. Ineens zag een van de jongens een deur zachtjes dichtgaan en zij doorzeefden de deur. Ze hoorden een plof en ook deze mof stond niet meer op.

Men wist na de schietpartij de gevangenen te bevrijden en de meesten doken meteen onder. Een aantal gevangenen meldde zich weer vrijwillig terug. Ze hadden het er niet al te koud en er was iets te eten. Lenie was met een half uurtje thuis bij Michiel Beekman waar zij meteen volledig uitgeput met een kruik ging slapen.

Bronnen:

- Politierapporten 1944-1945

- K.van Loon "Verzet in en om Dordt" 1947

- Stripverhaal over de gevangeniskraak:

https://beeldbank.erfgoedcentrumdiep.nl/index.cfm?fuseaction=search.showdetail&id=24CC412CE88A573A56951E37F505C259&showbrowse

Copyright M.Leentvaar (2012)